حیات‌وحش، دوباره در صدر اخبار حوزه محیط‌زیست ایران قرار گرفته‌است؛ یک روز خبر دوردور با پلنگ و شیر در خیابان‌های پایتخت و روز دیگر صدور مجوز شکار برای شکارچیان خارجی یا کشته شدن حیات وحش در عملیات‌های به‌نام نجات توسط سازمان حفاظت محیط زیست. در میان این اخبار حیات‌وحش ایران در سراشیبی انقراض افتاده و هر روز بر سرعت کشتار حیوانات افزوده می‌شود.
انتشار عکس شکار گونه‌های در خطر انقراض یکی از داغ‌ترین سوژه‌های شبکه‌های اجتماعی است. اما این روزها درکنار شکارچیان، تغییر اقلیم، خشکسالی و دست‌درازی انسان به محیط زیست و خسارت به آن، عاملان دیگری هستند که زندگی حیات وحش را به‌مخاطره انداخته اند. سازمانی که روزگاری وظیفه حفاظت از حیات‌وحش ایران را برعهده داشت، هم‌اکنون به معضلی برای حیات‌وحش این سرزمین تبدیل شده است. به‌تازگی سازمان حفاظت محیط‌زیست در پروژه‌هایی موسوم به حفظ گونه‌های بومی و … اقدام به زنده‌گیری و انتقال گونه‌های حیات‌وحش می‌کند اما در کمال شگفتی بسیاری از این پروژه‌ها با شکست مواجه می‌شوند و خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به حیات‌وحش ایران زمین وارد می‌کنند. در آخرین نمونه نیمی از 10 گورخری که قرار بود در پروژه حفظ این گونه بومی در استان سمنان زنده‌گیری و از زیست‌کره توران به پارک ملی کویر انتقال داده شوند، در حین عملیات تلف شدند؛ مساله که با اعتراض گسترده فعالان و کارشناسان محیط زیست مواجه شد. شاید جالب باشد بدانید که حمید ظهرابی، معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان، انجام این عملیات را 70 درصد موفقیت‌آمیز دانسته است. این اظهار نظر معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست گویای این مساله‌ای است که تعریف زنده‌گیری و حفاظت از حیات وحش در پردیسان تغییر یافته است. اما مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان، ضمن اظهار تاسف مجدد بابت تلف شدن پنج رأس گورخر در پروژه انتقال از پارک ملی توران به پارک ملی کویر، از تمام مردم، دوستداران محیط زیست و حیات وحش و مسئولان سازمان، عذرخواهی و معاون محیط زیست طبیعی آن استان را از سمتش عزل کرد.او هدف از این پروژه را حفظ این‌گونه بومی ایران بیان کرده و گفت:« یکی از دلایل این اتفاق ناگوار رخ داده قصور، کوتاهی و اشتباه پرسنل در این امر خطیر است و به همین دلیل معاونت محیط طبیعی استان، به عنوان مدیر پروژه، از سمتش عزل شد و با تمام کسانی که به طور مستقیم در جریان انتقال این گونه ارزشمند جانوری دخیل بوده و اشتباهات آن ها برای این اداره محرز شده، از جمله رییس اداره نظارت بر امور حیات‌وحش استان، برخورد قاطع و قانونی به عمل خواهد آمد».
اما ماجرای پروژه‌های زنده‌گیری و حفاظت حیات‌وحش که سرانجام به مرگ آن‌ها منجر می‌شود به سریال تکراری در این سازمان تبدیل شده و گویا درحال تبدیل به رویه شدن است. سمنان به‌دلیل وجود تنوع بالای زیستی و حیات‌وحش در آن یکی از قطب‌های حیات وحش کشور محسوب می‌شود که در این سال‌ها گوی سبقت را از دیگر استان‌های کشور در زمینه شکست عملیات زنده‌گیری و مرگ گونه‌های جانوری ربوده است. همین ۲۰ روز پیش بود که زنده‌گیری یک پلنگ که به باغات قلعه بالای بیارجمند شاهرود پناه آورده بود به تلف شدن این جانور منجر شد، این خبر درست ۲۰ روز بعد از آن منتشر شد که تلف شدن توله یوز ۹ ماهه که براثر اصابت خودرو دچار شکستگی کمر شده بود،کام همه را تلخ کرد. یوزی که درست است آسیب شدیدی دیده بود اما جابه‌جایی آن با پتو و همچنین شایبه نگه‌داشتن بی‌موردش در شاهرود و انتقال دیرهنگام آن به تهران، افکار عمومی را به سوی بی‌تدبیری مسئولان سوق می‌داد.
به گزارش مهر، اداره کل محیط‌زیست استان سمنان باید پاسخگوی موارد متعددی همچون انتقال مالکیت منطقه خوش ییلاق شاهرود به آزادشهر و عدم اجرای حصارکشی جاده میاندشت برای عبور یوزها باشد که اداره کل راه و ترابری بارها اعلام کرده تا زمانی که جانمایی آن از سوی محیط‌زیست ابلاغ نشود، نمی‌تواند این پروژه را به اتمام برساند، در کنار عدم موضع‌گیری روشن در قبال تخریب‌های محیط‌زیستی معدن بوکسیت شاهوار و همچنین جاده کشی در جنگل ابر که اگر تشکل‌های مردمی در شاهرود و کشور نبودند، امروز درباره این جنگل باید مطلب می‌نوشتیم.بی‌مهری‌های فراوانی در سال‌های اخیر گریبان محیط‌زیست کشور و همچنین استان سمنان را گرفته است؛ از قطع درختان متعدد که نمونه آن در مرکز تحقیقات کشاورزی شاهرود رقم خورد تا عدم موضع‌گیری درست در قبال معادن و صنایع سبب شده تا این استان در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی روبه‌رو باشد؛ البته اجبار صنایع به نصب فیلتر تصفیه بر روی دودکش‌های‌شان و همچنین جلوگیری از فعالیت چند کارخانه آلاینده از جمله موفقیت‌های سازمان محیط زیست است.
از سوی دیگر تنها گورخرها نیستند که باید مراقب خودشان باشند تا توسط ماموران حفاظت محیط‌زیست تلف نشوند بلکه این چهارپایان نیز هستند که پی پی آر، یا طاعون چهارپایان در کمین‌شان نشسته و باوجود شایبه‌ای مبنی بر اتلاف تعدادی از گونه‌هایی مانند کل و بز و قوچ و میش براثر این طاعون از سال ۹۵ تاکنون در پارک صیدوا مسئولان همچنان وضعیت روشنی را ترسیم نکرده‌اند.به مقوله گورخرها بازگردیم، ماجرا ازآنجا شروع شد که برای ازدیاد نسل این جانور و همچنین احیای آن قرار به انتقال تعدادی گور به پارک ملی کویر گرمسار شد اما همان‌طور که خرازیان مقدم، از مقامات سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: «انتقال۱۰ رأس گورخر به پارک ملی کویر باهدف معرفی مجدد گونه به زیستگاه قبلی انجام شد که متاسفانه یک رأس گورخر در ابتدای عملیات تلف شد، دو رأس دیگر در حین انتقال به پارک ملی کویر تلف شده و پس از عملیات زنده گیری دو رأس دیگر نیز تلف شدند. یعنی از ۱۰ رأس، پنج رأس گورخر تلف شدند».وی می‌افزاید: «بررسی‌ها حاکی از این است که علت تلف شدن دو رأس در حین زنده‌گیری اصابت سر حیوان به دیوارهای جانبی جعبه حمل گورخر بوده است، دلایل تلف شدن گورخرهای دیگر که بعد از عملیات زنده‌گیری تلف شدند با همکاری دامپزشکی استان سمنان و نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست در حال بررسی است».
اما همان گونه که مجتبی قربانی، کارشناس محیط‌زیست و عکاس طبیعت می‌گوید: «دامداران استان سمنان سالانه ده‌ها هزار دام را جابه‌جا می‌کنند اما یک‌دهم درصد هم تلفاتی ازاین‌دست ندارند؛ حال چگونه می‌شود اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان این‌گونه دچار خطا شده باشد.در مقوله پلنگ هم که چندی قبل تلف شد، شایبه تلف شدن این حیوان به‌دلیل دوز بالای داروی تزریقی بیهوشی مطرح شد و این سوال پیش می‌آید که یعنی هیچ‌کس در آن زمان نمی‌دانسته چه دوز از داروی بیهوشی را باید به پلنگ بخت‌برگشته تزریق کرد؟ نکته جالب اینجاست که آقایان از اظهارنظر در این خصوص نیز خودداری می‌کنند».
پس از روی کار آمدن عیسی کلانتری در سازمان حفاظت محیط زیست بسیاری از سیاست‌های این سازمان در حوزه حیات‌وحش تغییر کرد. یکی از این تغییرات صدور مجوز شکار بود که جنجال‌های بسیاری را به همراه داشت اما عیسی کلانتری مانند روال گذشته بدون توجه به نگرانی‌های جامعه محیط زیست کشور در اجرای دستورات و برنامه‌های خود مصمم است. حال این پرسش مطرح است؛ سازمان محیط زیستی که توان اداره یک عملیات کوچک زنده‌گیری و انتقال حیات وحش را ندارد،چگونه می‌تواند شکار در کشور آن هم در این حجم بالا را کنترل کند؟ پرسشی که تاکنون پاسخ شفافی به آن داده نشده است.
منبع این مطلب قانون
